Gerard Hordijk, buurman en vriend van Piet Mondriaan

Geweest

20 mei t/m 22 oktober 2017

In het jaar dat heel Nederland 100 jaar De Stijl viert, organiseert Museum Flehite een tentoonstelling over Gerard Hordijk (1899 - 1958). Deze Nederlandse kunstenaar verschilde in stijl, onderwerpen en opvattingen hemelsbreed met de schilders die zich destijds aansloten bij deze kunststroming. Toch is er sprake van een band tussen Hordijk en De Stijl. In 1927 woonde Hordijk namelijk gelijktijdig met Piet Mondriaan, één van de oprichters van De Stijl, in het ateliercomplex aan de Rue du Départ in Parijs. Hordijk maakte in dat jaar een portret van Mondriaan en de twee schilders raakten bevriend. Hun zeer verschillende artistieke opvattingen stond een levenslange vriendschap niet in de weg.
In zijn Parijse periode werd Mondriaan al beschouwd als een belangrijke kunstenaar, maar zijn nu wereldberoemde abstracte composities wist hij niet of nauwelijks aan de man te brengen. De ‘grote’ Mondriaan werd in die tijd regelmatig ondersteund door zijn destijds commercieel wel succesvolle vriend Gerard Hordijk: een schilder wiens naam tegenwoordig bij velen waarschijnlijk niet meer bekend is.

Buurman en vriend van Piet Mondriaan

Gerard Hordijk staat in kunsthistorisch opzicht in de schaduw van buurman en vriend Piet Mondriaan, maar was een kleine eeuw geleden wel een van die  kunstenaarsvrienden die er voor zorgden dat de grote avant-gardist in zijn levensonderhoud kon voorzien. Passend in het jaar van De Stijl wordt in Museum Flehite in Amersfoort iets van dat contrast opgeheven en wordt het uit beeld geraakte oeuvre van Hordijk aan het museumpubliek getoond. Een oeuvre dat op een haar na werd vernietigd.  

Sloopvergunning

In 2006 ontving de Utrechtse kunsthandelaar Marcel Gieling een e-mail uit Amerika. Twee advocaten hadden in een monumentaal pand in Armonk nabij New York, dat op de nominatie stond om gesloopt te worden, een grote hoeveelheid tekeningen, aquarellen, schilderijen en documenten van ene Gerard Hordijk gevonden. Het pand was in 2005 met inboedel en al door de weduwe van de zoon van de schilder aan een projectontwikkelaar verkocht.
De advocaten die voor de eigenaar de sloopvergunning moesten regelen hadden via internet ontdekt dat een kunsthandelaar in Utrecht bekend moest zijn met het werk van deze Gerard Hordijk. Nog net op tijd redde Marcel Gieling, die onmiddellijk na het ontvangen bericht naar Amerika afreisde, de complete nalatenschap van de schilder uit het bouwvallige huis.
Er kwam een ware schat tevoorschijn: behalve de kunstwerken van Hordijk ook diens ontvangen brieven van Piet Mondriaan. In Nederland was deze ontdekking groot nieuws: Gieling werd geïnterviewd door diverse kranten en hij was te gast bij RTV Utrecht en De Wereld Draait Door.
Een deel van de brieven van Mondriaan aan Hordijk (Collectie RKD Den Haag) is deze zomer ook te zien in Museum Flehite.

Geen Stijl

Ondanks de jarenlange vriendschap met Piet Mondriaan hebben abstracte stijlkenmerken nooit vat gekregen op de schilderkunst van Gerard Hordijk. Zijn werk bleef gedurende zijn hele carrière figuratief. Het ging hem er niet om de schilderkunst te vernieuwen, hetgeen zijn vriend Piet Mondriaan zich ten doel stelde, maar hij wilde ‘slechts’ de door hem bewonderde werkelijkheid (mensen, landschappen, stadsgezichten) in een persoonlijk handschrift en zelfgekozen kleurenpalet vastleggen.
Er waren natuurlijk schilders die hij bewonderde en aan wie hij in stilistisch opzicht schatplichtig was. Henry Matisse en Raoul Dufy: hun behandeling van perspectief; hun kleurgebruik en onderwerpskeuze en, zoals we het zouden kunnen omschrijven, Franse frivoliteit, zijn ook kenmerken van het werk van Gerard Hordijk. Maar bovenal worden zijn schilderijen, tekeningen en aquarellen gekenmerkt door een grote mate van oorspronkelijkheid en verdient zijn veelzijdige oeuvre het vanuit de eigen artistieke merites te worden bekeken en beoordeeld.

Kunst uit tijdvak 1850-1950

De tentoonstelling over Hordijk past in de traditie van Museum Flehite om Nederlandse kunst uit tijdvak 1850-1950 te tonen. Ook sluit het aan bij de focus op privéverzamelingen; het merendeel van de geëxposeerde werken is afkomstig uit de collectie Meentwijck. Daarnaast is werk te zien uit de collectie van het Gemeentemuseum Den Haag en uit de collectie Marcel Gieling te Utrecht, alsmede werk uit enkele andere particuliere collecties.

Publicatie, Gerard Hordijk, Buurman en vriend van Piet Mondriaan

Bij de tentoonstelling verschijnt de gelijknamige publicatie, Gerard Hordijk, Buurman en vriend van Piet Mondriaan (Boiten boekprojecten, € 19,50).

Mondriaan to Dutch Design

In 2017 is het 100 jaar geleden dat de Nederlandse kunststroming De Stijl werd opgericht. Om dit te vieren vinden er in 2017 door heel Nederland tal van inspirerende evenementen en tentoonstellingen plaats. Van Drachten tot Den Haag en van Otterlo tot Eindhoven. Ook Amersfoort doet mee aan dit programma met tentoonstellingen en activiteiten bij het Mondriaanhuis, Kunsthal KAdE, FASadE (Rietveldpaviljoen). Flehite haakt aan met de tentoonstelling Gerard Hordijk, buurman en vriend van Piet Mondriaan.
 
Geweest: 21 mei t/m 22 oktober 2017